Meten is weten . . .

Dat je met het meten van een versterker er veel over te weten komt is niet nieuw. Het is een goed begin voor de beoordeling van het resultaat, maar uiteindelijk moeten de oren vertellen of het muziekaal is of niet. Blijkbaar zijn er dingen die je of niet meet of niet zo bepalend zijn voor de muziekaliteit als je mag aannemen. Maar goed kunnen meten en zien wat de resultaten zijn is wel belangrijk als met een prototype van een versterker aan het tweaken bent. Het kan je veel zeggen over wat de invloed is van je veranderingen. Vroeger gebruikte ik een Clio meetsysteem, beperkt wat betreft frequentie bereik en dynamiek maar wel betrouwbaar. Helaas . . . . Clio is dankzij de oude oude overleden PC met ISA sloten niet meer bruikbaar. Er moest dus wat anders komen! Na wat speurwerk en testen en veel verschillende resultaten met vele pakketten is mijn keus gevallen op de ARTA software. Betaalbaar, goed gedocumenteerd en reproduceerbare resultaten. Zelfs de demo versie werkt prima als je de beperking van niet kunnen opslaan voor lief neemt. Je hebt er echter wel een boven gemiddeld presterende geluidkaart in je PC voor nodig. Hoe beter die kaart hoe beter het resultaat. Mijn eerste kaart was een MAudio 2496 die prima resultaten leverde tot 96kHz sample frequentie. Maar nog net wat beter is de kaart die ik nu gebruik, een ESI Juli@ die goed is voor een sample frequentie van 192 kHz. Er zijn nog wel betere maar daarbij ga ik me afvragen of ik toch niet beter een nieuw Clio firewire meetsysteem kan gaan aanschaffen. Maar voor dat bedrag maak je ook een mooie versterker, een kwestie van afwegen en prioriteiten stellen. Voorlopig gebruik ik ARTA en heb ik er een handige interface kast voor gemaakt die en handig in gebruik is en mijn geluid kaart moet behoeden van moordende mishandelingen.

Het meetkastje bevat onder andere:

• 2 ingangs versterkers (x10) met frequentie gecompenseerde verzwakkers
• De verzwakkers (relais gestuurd) in de stappen x1 ; x0,1 ; x0,01
• 2 uitgangs versterkers met potmeter ingang
• Netvoeding voor de versterkers
• Netvoeding voor de verzwakker relais
• Spannings begrenzing voor het signaal naar de geluidkaart (houd de kaart heel!)
• Hoge ingangs impedantie van 1 Mohm van de ingangen (geschikt voor scoop probes)
• PC zijdig voorzien van chinch pluggen en meetzijdig voorzien van BNC pluggen

Een blik in het front-end kastje


Met dit meetkastje (front-end) aangesloten op mijn geluidkaart kan ik met een 1:10 scoop probe spanningen meten tot 400V en dat leek me ruim voldoende. Uitgangs spanning die de uitgangs versterker levert is maximaal 20V piek tot piek waarde, niet genoeg om een dikke eindbuis aan te sturen maar voor het aansturen van een driver moet het goed genoeg zijn. Alles samen gepakt in een kunststof kastje is het een handig geheel geworden.
En niet helamaal onbelangrijk zijn ook de prestaties van het kastje:

• -3dB punten ingangs versterker met verzwakker : 0,23 Hz en 1 MHz
• -3dB punt van de uitgangs versterker boven 700kHz aan de hoge kant en geen beperking aan de lage kant vanwege de gelijkspannings koppeling
• ingangs impedantie van de ingangs versterker 1Mohm konstant en geschikt voor osciloscoop probes
• ingangs versterker AC gekoppeld en geschikt tot 630V ingangs spanning en beveiligde opamp ingang

10 kHz blokgolf zoals die het frontend in gaat (boven) en er weer uit komt (onder)


-3 dB ligt op 770kHz, stijgtijd van de opamp is hier de beperking (toch betere gebruiken?)